Skarb z Malagany - odkryte skarby zaginionej kultury

W 1992 roku kolumbijski pracownik plantacji trzciny cukrowej, jadąc traktorem na terenie Hacienda Malagana, przypadkowo odkrył zagadkową dziurę w ziemi. To odkrycie nie tylko doprowadziło do szału grabieży na ogromną skalę, ale również otworzyło drzwi do tajemniczej kultury, którą nazwano Malagana.

fot. Malagana znajduje się w kolumbijskiej gminie Palmira, Valle del Cauca. ( CC BY-SA 3.0 )

Pracownik, zobaczywszy błyszczące złote przedmioty w ziemi, postanowił zachować je dla siebie. Co jednak zaczęło się jako indywidualne odkrywanie skarbu, przerodziło się w lawinę grabieży, morderstw i zniszczenia starożytnych artefaktów oraz grobowców tej nieznanej kultury.

fot. „Stylizowana ozdoba na nos kota z Malagany 200BC-200AD jako część wystawy „Duch starożytnego złota kolumbijskiego”. Nosząc ten duży kolczyk w nosie, szaman przemienia się w jaguara. Potężne drapieżniki, jaguary, symbolizowały władzę i status”. (David, Flickr/ CC BY 2.0 )

W wyniku gorączki złota w Malaganie, która miała miejsce między październikiem a grudniem 1992 roku, do Hacienda Malagana przybyło około 5000 osób ogarniętych gorączką starożytnego złota. Rozpoczęła się bezlitosna walka i plądrowanie, a rabusie, zdeterminowani zdobyciem cennych przedmiotów, zniszczyli setki grobowców.

Władze dowiedziały się o grabieżach dopiero w styczniu 1993 roku, gdy sytuacja wymknęła się spod kontroli. Pomimo prób interwencji armii kolumbijskiej, nie udało się powstrzymać chaosu i ostatecznie prace badawcze zostały opóźnione. Archeolodzy zaczęli intensywne wykopaliska dopiero w marcu 1993 roku, napotykając na trudności ze względu na niebezpieczną sytuację wokół skarbu ze strony dotychczasowych złodziei.

fot. Malagana była jednym z czterech społeczeństw tworzących kulturę Calima. Złota maska ​​​​kultury Calima, Muzeum Złota, Bogota, Kolumbia. ( CC BY 2.0 )

Badania wykazały, że Malagana była kulturą zamieszkującą region od 300 p.n.e. do 300 n.e. Mimo zniszczeń wynikających z grabieży, udało się odtworzyć część ikonografii i kontekstu kultury Malagana. Ocalone artefakty, w tym złote przedmioty, trafiły do Museo del Oro w Bogocie, które wykupiło je za kwotę ok. 300 tys. dolarów. W ten sposób muzeum zabezpieczyło 150 artefaktów wykonanych ze złota. Niestety część zabytków pozyskanych przez nielegalną eksplorację trafiła do kolekcji prywatnych.

Dzięki uratowanym przez muzea artefaktom i informacjom pozyskanym od badaczy zrekonstruowano 29 grobów kultury Malagana.

fot. Złota pęseta ceremonialna kultury Calima. Mężczyźni w starożytnej Kolumbii używali pęsety do usuwania owłosienia na twarzy. Ta wyszukana para mogła być używana podczas rytuałów lub ceremonii. Prostsze wersje takich pęset byłyby używane na co dzień. W starożytnych Amerykach wytwarzano złote przedmioty na wyłączny użytek elitarnej klasy władców, kapłanów i innych szlachciców. Nabyte przez Henry'ego Waltersa, 1910. -  Muzeum Sztuki Walters, Wikipedia, Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Unported

Malagana wytwarzała wspaniałą ceramikę, głównie białą lub w kolorze terakoty we własnym styl ikonograficzny . Robili duże butelki, naczynia z podwójną wylewką i muzyczne instrumenty dęte, okaryny.

Zjawisko grabieży w Malaganie nadal trwa, na szczęście w dużo mniejszym zakresie. Ocalone artefakty i dokumentacja fotograficzna zaginionych przedmiotów stają się teraz ważnym narzędziem w walce o zachowanie dziedzictwa kulturowego przed zapomnieniem i destrukcją.

fot. główne: Maska pogrzebowa z Malagany 200 p.n.e.–200 r. n.e. na wystawie „Duch starożytnego złota kolumbijskiego”. (David, Flickr/ CC BY 2.0 )