Skarb Bursztynu z Basoni
- Przez kruku --
- Thursday, 01 Feb, 2024
Skarb Bursztynu z Basoni, to fascynujące znalezisko archeologiczne pochodzące z pierwszej połowy V wieku n.e., które odkryto na terenie obecnego województwa lubelskiego. Jest to jedno z największych odkryć tego typu w Europie, choć niestety, jego losy są owiane tajemnicą, a pełna skala skarbu nadal pozostaje nieznana.
fot. Bursztynowy skarb z Basoni; autor: Muzeum Narodowe w Lublinie; Wikipedia; domena publiczna
Nagromadzenie bursztynu i wyrobów z niego zostało przypadkowo odkryte między Basonią, a wioską Pocześle podczas prac ziemnych związanych z budową okopów dla armii austro-węgierskiej w 1914 roku, w trakcie I wojny światowej. Niestety, wówczas nie przeprowadzono szczegółowych badań ani dokumentacji, a skarb trafił w ręce miejscowej ludności. Większość bursztynu została nawet spalona przez lokalnego kowala, który wykorzystał go jako paliwo. Kilka lat po odkryciu, niewielka część skarbu trafiła do muzeów. Pierwsze doniesienia o skarbie pojawiły się dopiero w 1937 roku, a jego przybliżoną wagę oszacowano na podstawie relacji świadków. Brak dokładnej lokalizacji, wagi i kontekstu archeologicznego utrudnia dokładne zrozumienie tego niezwykłego znaleziska.
fot. Bursztynowy skarb z Basoni; autor: Аимаина хикари; Wikimedia Commons; domena publiczna
Archeolog Przemysław Wielowiejski, przeprowadzając analizy zachowanego materiału, stwierdził, że skarb składał się głównie z paciorków różnej wielkości i kształtu. Wśród nich dominowały te o cechach typowych dla wyrobów z okresu wpływów rzymskich, datowanych na V wiek n.e. Skarb został uznany za prawdziwy skład kupiecki, zważywszy na ilość bursztynu i brak śladów użytkowania na wyrobach.
Badania surowca bursztynowego z Basoni za pomocą spektrometrii absorpcyjnej w podczerwieni wykazały, że jest to bałtycki sukcynit.
fot. Bursztynowy skarb z Basoni; autor:Silar; Wikimedia Commons; Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.
Zachowane Fragmenty Skarbu
Współcześnie jedynie niewielka część skarbu przetrwała. Około 270 paciorków lub ich fragmentów i 11 brył nieobrobionego jantaru są przechowywane w Muzeum Lubelskim. Dodatkowe okazy znajdują się w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie oraz Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Niestety, część skarbu, która została podarowana muzeum w Radomiu, zaginęła.
fot. Bursztynowy skarb z Basoni; autor:Silar; Wikimedia Commons; Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.
Charakterystyka Skarbu
Skarb Bursztynu z Basoni składa się głównie z paciorków oraz surowca bursztynowego. Przeniesiony do okolic Basonii około połowy V wieku n.e., prawdopodobnie transportowany Wisłą znad Bałtyku. Paciorki w skarbie różnią się kształtem, co pozwala wyróżnić pięć typów, z których najbardziej charakterystyczne są paciorki tarczowate, zwane często "typem basońskim". Niektóre są gładkie i niezdobione, inne natomiast posiadają dookolne bruzdy jako ornament. Wyroby zachowały ślady obróbki, ale nie wykazują śladów użytkowania, co wskazuje na ich szybkie zakopanie w ziemi krótko po produkcji.
Skarb Bursztynu z Basoni stanowi nie tylko cenny zbiór historycznych artefaktów, lecz również zagadkową historię utraconej przeszłości, której pełen kontekst i waga wciąż pozostają nieznane.
Źródła:
