Grobowce, hieroglify i dwumetrowy sarkofag w Asuanie

W cieniu białego mauzoleum Agi Chana, którego sylwetka dominuje nad pustynnym płaskowyżem Asuanu, egipsko-włoski zespół archeologów natrafił na nekropolię z okresu grecko-rzymskiego. Wykopaliska prowadzone pod kierownictwem Najwyższej Rady Starożytności Egiptu i Uniwersytetu w Mediolanie odsłoniły wykute w skale grobowce, precyzyjnie zdobiony sarkofag z wapienia oraz liczne mumie – w tym szczątki dzieci, świadczące o długotrwałym użytkowaniu tego miejsca przez całe pokolenia.

Jednym z najważniejszych znalezisk jest tzw. Grobowiec 38, ulokowany głęboko w zboczu wzgórza. Do jego wnętrza prowadzi dziewięciostopniowa klatka schodowa, flankowana platformami z cegły mułowej. Komnata grobowa, wyciosana w litej skale, skrywa imponujący sarkofag o długości dwóch metrów – misternie rzeźbiony, z pokrywą przedstawiającą postać wysokiego rangą urzędnika imieniem Ka-Mesio. Peruka i złote zdobienia na twarzy zmarłego świadczą o jego pozycji i bogactwie.

Hieroglify, bogowie i pamięć: symbolika grobu Ka-Mesio

Po bokach sarkofagu znajdują się dwie pionowe kolumny hieroglifów, zachowane w wyjątkowo dobrym stanie. Zapiski te nie tylko odwołują się do lokalnych bóstw asuańskich, ale również wspominają członków rodziny Ka-Mesio, tworząc intymną opowieść o życiu po śmierci i o praktykach upamiętniania bliskich.

Jak zaznacza dr Patrizia Piacentini, kierowniczka misji, architektura grobowca zdradza próbę pogodzenia egipskich zwyczajów pogrzebowych z wpływami zewnętrznymi, które przenikały dolinę Nilu w okresie hellenistycznym i rzymskim. Platformy, schody oraz wykorzystanie naturalnych elementów terenu ukazują świadomą adaptację lokalnych tradycji do nowych realiów kulturowych.

Społeczna geografia śmierci: bogaci na wzgórzach, średnia klasa na zboczach

Obszar objęty wykopaliskami odsłania warstwowy układ społeczny tamtego czasu. Grobowce zamożnych rodzin znajdują się na wyniesieniach płaskowyżu – z panoramicznym widokiem na Nil – podczas gdy grobowce klas średnich rozmieszczono niżej, na skalistych zboczach. Szczególne poruszenie wzbudziło odkrycie kilku dziecięcych mumii, co sugeruje rodzinne, wielopokoleniowe użytkowanie poszczególnych komór grobowych.

W opinii egiptologa Fahmy’ego Amina, właśnie ta kontynuacja użytkowania grobów i ich przekształcanie z pokolenia na pokolenie świadczy o głębokiej ciągłości kulturowej i znaczeniu pamięci przodków w egipskim społeczeństwie. Przekraczając granice czasów dynastii Ptolemeuszów aż do panowania rzymskiego, nekropolia ta pokazuje, że nawet w epoce politycznych i religijnych zmian, Egipcjanie trwali przy swoich tradycjach.

Przyszłość badań: mumie mówią więcej, niż sądzimy

Na jesień zaplanowano szczegółowe badania biologiczne i obrazowe mumii. Celem będzie odczytanie informacji dotyczących zdrowia, diety, relacji rodzinnych i przyczyn śmierci pochowanych osób. Jeśli analizy genetyczne i tomograficzne powiedzą badaczom tyle, ile się spodziewają, to nekropolia pod Asuanem może stać się kluczowym punktem na mapie badań nad starożytną demografią i epidemiologią.

Jak zauważa Mohamed Abdel-Badie, szef egipskiego Sektora Starożytności, wcześniejsze sezony wykopaliskowe w pobliskim rejonie Sidi Osman również przyniosły cenne znaleziska – grobowce z unikalną adaptacją architektoniczną do surowego pustynnego terenu. To tam wiele grobowców z okresu Ptolemeuszy przekształcono w czasach rzymskich, co świadczy o nieprzerwanym znaczeniu tego obszaru w historii Egiptu.

Asuan – nieprzemijająca skarbnica przeszłości

Minister turystyki i starożytności, szeryf Fathy, w oficjalnym oświadczeniu podkreślił, że odkrycia w Asuanie wzbogacają globalną wiedzę o różnorodności kulturowej i ciągłości starożytnej cywilizacji egipskiej. To kolejny dowód, że południowy Egipt pozostaje prawdziwą skarbnicą archeologicznego dziedzictwa – miejscem, gdzie historia dosłownie wyłania się spod warstw piasku i kamienia.

Od momentu rozpoczęcia misji w 2019 roku, współpraca egipsko-włoska nieprzerwanie przynosi nowe dane, mapując i dokumentując nekropolie, które przez wieki pozostawały ukryte przed światem. Odkrycie sarkofagu Ka-Mesio, hieroglifów i dziecięcych mumii to nie tylko materiał dla naukowców – to opowieść o śmierci, która mówi nam więcej o życiu niż niejeden podręcznik historii.

źródło: Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu

fot. Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu