W cieniu białego mauzoleum Agi Chana, którego sylwetka dominuje nad pustynnym płaskowyżem Asuanu, egipsko-włoski zespół archeologów natrafił na nekropolię z okresu grecko-rzymskiego. Wykopaliska prowadzone pod kierownictwem Najwyższej Rady Starożytności Egiptu i Uniwersytetu w Mediolanie odsłoniły wykute w skale grobowce, precyzyjnie zdobiony sarkofag z wapienia oraz liczne mumie – w tym szczątki dzieci, świadczące o długotrwałym użytkowaniu tego miejsca przez całe pokolenia.
Jednym z najważniejszych znalezisk jest tzw. Grobowiec 38, ulokowany głęboko w zboczu wzgórza. Do jego wnętrza prowadzi dziewięciostopniowa klatka schodowa, flankowana platformami z cegły mułowej. Komnata grobowa, wyciosana w litej skale, skrywa imponujący sarkofag o długości dwóch metrów – misternie rzeźbiony, z pokrywą przedstawiającą postać wysokiego rangą urzędnika imieniem Ka-Mesio. Peruka i złote zdobienia na twarzy zmarłego świadczą o jego pozycji i bogactwie.
Po bokach sarkofagu znajdują się dwie pionowe kolumny hieroglifów, zachowane w wyjątkowo dobrym stanie. Zapiski te nie tylko odwołują się do lokalnych bóstw asuańskich, ale również wspominają członków rodziny Ka-Mesio, tworząc intymną opowieść o życiu po śmierci i o praktykach upamiętniania bliskich.
Jak zaznacza dr Patrizia Piacentini, kierowniczka misji, architektura grobowca zdradza próbę pogodzenia egipskich zwyczajów pogrzebowych z wpływami zewnętrznymi, które przenikały dolinę Nilu w okresie hellenistycznym i rzymskim. Platformy, schody oraz wykorzystanie naturalnych elementów terenu ukazują świadomą adaptację lokalnych tradycji do nowych realiów kulturowych.
Obszar objęty wykopaliskami odsłania warstwowy układ społeczny tamtego czasu. Grobowce zamożnych rodzin znajdują się na wyniesieniach płaskowyżu – z panoramicznym widokiem na Nil – podczas gdy grobowce klas średnich rozmieszczono niżej, na skalistych zboczach. Szczególne poruszenie wzbudziło odkrycie kilku dziecięcych mumii, co sugeruje rodzinne, wielopokoleniowe użytkowanie poszczególnych komór grobowych.
W opinii egiptologa Fahmy’ego Amina, właśnie ta kontynuacja użytkowania grobów i ich przekształcanie z pokolenia na pokolenie świadczy o głębokiej ciągłości kulturowej i znaczeniu pamięci przodków w egipskim społeczeństwie. Przekraczając granice czasów dynastii Ptolemeuszów aż do panowania rzymskiego, nekropolia ta pokazuje, że nawet w epoce politycznych i religijnych zmian, Egipcjanie trwali przy swoich tradycjach.
Na jesień zaplanowano szczegółowe badania biologiczne i obrazowe mumii. Celem będzie odczytanie informacji dotyczących zdrowia, diety, relacji rodzinnych i przyczyn śmierci pochowanych osób. Jeśli analizy genetyczne i tomograficzne powiedzą badaczom tyle, ile się spodziewają, to nekropolia pod Asuanem może stać się kluczowym punktem na mapie badań nad starożytną demografią i epidemiologią.
Jak zauważa Mohamed Abdel-Badie, szef egipskiego Sektora Starożytności, wcześniejsze sezony wykopaliskowe w pobliskim rejonie Sidi Osman również przyniosły cenne znaleziska – grobowce z unikalną adaptacją architektoniczną do surowego pustynnego terenu. To tam wiele grobowców z okresu Ptolemeuszy przekształcono w czasach rzymskich, co świadczy o nieprzerwanym znaczeniu tego obszaru w historii Egiptu.
Minister turystyki i starożytności, szeryf Fathy, w oficjalnym oświadczeniu podkreślił, że odkrycia w Asuanie wzbogacają globalną wiedzę o różnorodności kulturowej i ciągłości starożytnej cywilizacji egipskiej. To kolejny dowód, że południowy Egipt pozostaje prawdziwą skarbnicą archeologicznego dziedzictwa – miejscem, gdzie historia dosłownie wyłania się spod warstw piasku i kamienia.
Od momentu rozpoczęcia misji w 2019 roku, współpraca egipsko-włoska nieprzerwanie przynosi nowe dane, mapując i dokumentując nekropolie, które przez wieki pozostawały ukryte przed światem. Odkrycie sarkofagu Ka-Mesio, hieroglifów i dziecięcych mumii to nie tylko materiał dla naukowców – to opowieść o śmierci, która mówi nam więcej o życiu niż niejeden podręcznik historii.
źródło: Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu
fot. Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu