Browar Sercarza w Dąbrowie Górniczej

Przez wiele lat o browarze „słyszało się” w środowisku zagłębiowskich piwowarów. Jednak nie pojawiały się żadne wiarygodne informacje potwierdzające istnienie i lokalizację. Domniemywano, że zakład znajdował się na pograniczu Dąbrowy i Będzina, a jego właścicielem był Dawid Sercarz, właściciel dużego będzińskiego browaru.

Rozwój internetu i digitalizacja zasobów archiwalnych okazały się sprzymierzeńcem badaczy. Witold Wieczorek, autor znakomitej pozycji Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego, dotarł do wręcz rewelacyjnych odkryć rzucających nowe światło na dąbrowski browar.

Okazało się, że archiwum w Łodzi skrywa dokładne plany browaru z 1889 r. Na ich podstawie wiemy jak browar wyglądał oraz możemy ustalić lokalizację zakładu. Plany pozwalają na poznanie browaru z zewnątrz oraz na spojrzenie na jego układ wewnętrzny.  Całość dokumentacji stanowi pismo o zgodę na budowę browaru, budynku gospodarczego oraz budynku mieszkalnego.  

Podana wówczas lokalizacja wskazuje na umiejscowienie zakładu na ziemiach miasta Będzina. Natomiast prasa donosiła o budowie browaru w Dąbrowie Górniczej. Dlatego możemy zakładać, że teren wskazany do budowy był na pograniczu tych miast i dopiero dokładne ustalenia przebiegu granicy oby miast jednoznacznie wskazały na Dąbrowę Górniczą.

Pierwszym właścicielem browaru, można powiedzieć w budowie, był Dawid Sercarz. Jednak przy uruchomieniu produkcji browaru  w 1893 roku wskazuje się Izraela Sercarza. Pierwsza odnaleziona reklama prasowa wskazuje na lokalizację w Będzinie pod Dąbrową.

W roku 1896 pojawia się już informacja, również w reklamie prasowej, że browar znajduje się w Dąbrowie pod Będzinem. Zgodnie z zapisem w reklamie browar specjalizował się w produkcji piw bawarskich i marcowych, jak również produkował słód do dalszej odsprzedaży.

Zestawienie z 1897 roku podaje roczną produkcję na poziomie 3813 hl przy zatrudnieniu 8 robotników ale już w 1904 r. produkcja nie została podana jednak obroty sięgały 40000-50000 rubli. W tym okresie pojawił się również nowy właściciel browaru Sercarz Lazar.

Pod nowymi rządami zestawienia z lat 1905-07 wskazują na dalszy rozwój zakładu – zatrudniano już 16 robotników przy wzroście obrotów do poziomu 50000 – 60000 rubli. Na podstawie obrotu Witold Wieczorek szacuje roczną produkcję na poziomie 4000 - 6000 hl.

Koniec funkcjonowania browaru jest równie tajemniczy jak cała jego historia. Domniemywany rok zaprzestania produkcji to 1908, z racji tego, że nie występuje w tym okresie w żadnym zestawieniu zakładów działających , jak również brak jest opłaty akcyzowej za ten rok.

Zabudowania browaru  w latach następnych zostały częściowo przejęte przez braci Klein, którzy na tym terenie uruchomili Fabrykę Drutu Braci Klein.

Do dnia dzisiejszego nie został ślad po browarze, nie są znane  żadne materiały drukowane z browaru, zdjęcia czy reklamy. Jedyne odnalezione reklamy to prezentowane powyżej reklamy prasowe. Dlatego apeluję do mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego jeżeli posiadacie jakiekolwiek informacje o opisanym zakładzie – zdjęcia, dokumenty, relacje czy opowieści rodzinne napiszcie. Odkrywajmy historię miasta i regionu dla przyszłych pokoleń.

kruku@poszukiwania.pl

Bibliografia i źródła:

1. Witold Wieczorek – Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec 2015
2. Archiwum w Łodzi
3. Leon Jeziorański – Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polski, na rok 1904, Warszawa 1904
4. Leon Jeziorański – Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polski, na rok 1906, Warszawa 1906
5. „Tydzień” – roczniki 1893, 1895, 1896