Monumentalny grób sprzed 2600 lat odkryty w Szwajcarii

W sercu alpejskiej doliny Intyamon, w malowniczym Grandvillard w kantonie Fryburg, archeolodzy natrafili na jedno z najważniejszych odkryć epoki żelaza w Szwajcarii. Monumentalny grób sprzed około 2600 lat, odsłonięty przez Amt für Archäologie des Kantons Freiburg (AAFR), zachował się w stanie, który eksperci określają jako niemal bezprecedensowy.

Odkrycie to wstrząsa dotychczasową wiedzą o strukturze społecznej zachodnich Alp około 600 r. p.n.e., ujawniając nie tylko potęgę dawnych elit, ale także ich zdolność do monumentalnego upamiętniania swoich zmarłych.

Wyścig z czasem — natura grozi zniszczeniem zabytku

Wykopaliska prowadzone są w trybie pilnym. Grobowiec, skryty pod kopcem o średnicy około 10 metrów, zaczął być podmywany przez górski strumień, którego erozja zagraża konstrukcji.

AAFR zdecydowało o rozpoczęciu prac już w listopadzie, aby ocalić bezcenne warstwy ziemi, zanim natura dokończy dzieła zniszczenia.

„Musimy udokumentować wszystko, co możemy, zanim natura da o sobie znać” — podkreślali przedstawiciele instytucji podczas konferencji prasowej zorganizowanej na miejscu wykopalisk.

Prace potrwają do stycznia 2026 roku, co daje archeologom czas na kompleksowe zbadanie stratygrafii grobu oraz jego konstrukcji.

Najlepiej zachowany kurhan na nekropolii

Kurhan z Grandvillard jest trzecim monumentalnym grobowcem zidentyfikowanym w tej nekropolii, ale zdecydowanie najlepiej zachowanym.

Poprzednie struktury, choć bogate w informacje, nie pozwalały na tak dokładną rekonstrukcję obrzędów. Tym razem integralność zarówno komory grobowej, jak i konstrukcji ziemnej otaczającej pochówek, daje wyjątkową szansę na poznanie rytuałów pogrzebowych wczesnej epoki żelaza.

Wstępne analizy wskazują, że wewnątrz spoczywa osoba wysokiego statusu — być może lokalny wódz lub przedstawiciel elity, której wpływy sięgały daleko poza Dolinę Intyamon.

Wcześniejsze odkrycia na tej nekropolii obejmowały prestiżowe dary z brązu — elementy charakterystyczne dla elitarnego pochówku w całej Europie epoki żelaza.

Społeczeństwo kształtowane przez klimat

Epoka żelaza w tym regionie (ok. 800–450 p.n.e.) przypadała na okres wahań klimatycznych znanych jako Zimny Okres Epoki Żelaza. Chłodniejszy klimat wpływał na rolnictwo, stabilność osadnictwa i dynamikę społeczną.

Zamożność lub kryzys bezpośrednio przekładały się na formy pochówków:

• w czasach trudnych — skromniejsze groby,

• w czasach stabilizacji — monumentalne kurhany wymagające pracy dziesiątek osób.

Kopiec z Grandvillard — kunsztownie ukształtowany i zabezpieczony — wskazuje na społeczność, która w tym czasie cieszyła się zarówno stabilnością gospodarczą, jak i wyraźną hierarchią społeczną.

Jego wyeksponowane położenie w dolinie sugeruje funkcję zarówno ceremonialną, jak i terytorialną — był to symbol potęgi widoczny dla wszystkich przemierzających region.

Wyjątkowa okazja badawcza – rekonstrukcja obrzędów sprzed 2600 lat

Staranne warstwowanie kopca, układ grobowca, potencjalne dary, a nawet sposób ułożenia ciała — wszystko to może zostać odtworzone z niezwykłą precyzją.

To rzadki przypadek, gdy archeolodzy mają do dyspozycji kurhan zachowany niemal w całości, nienaruszony przez rolnictwo, współczesną zabudowę czy działalność szabrowników.

Prace w Grandvillard wpisują się w rosnącą liczbę badań, które ukazują Alpy Zachodnie jako region o znacznie większym znaczeniu kulturowym w epoce żelaza, niż dotąd zakładano. Wymiana handlowa, podobne obrzędy rytualne i sieci kontaktów łączyły mieszkańców tych terenów z ośrodkami Europy Środkowej i Południowej.

Zachować przeszłość, zanim zniknie

Choć wykopaliska prowadzone są pod presją czasu, każdy centymetr ziemi jest dokumentowany z drobiazgową precyzją. Każda warstwa jest:

• fotografowana,

• mapowana,

• pobierana do analiz,

• opisywana zgodnie z najwyższymi standardami archeologicznymi.

Celem nie jest szybkie wydobycie artefaktów, lecz ocalenie historii miejsca, którego zniszczenie stało się realnym zagrożeniem.

Naukowcy mają nadzieję, że finalne wyniki badań pozwolą lepiej zrozumieć hierarchię społeczną Doliny Intyamon oraz strategie przetrwania dawnych społeczności w obliczu zmian klimatycznych.

źródło: Archäologie des Kantons Freiburg

foto: Land of Fribourg – Staat Freiburg