Zaskakujące odkrycia genetyczne z wczesnego średniowiecza w Austrii

Badania archeogenetyczne w ostatnich latach znacząco wzbogaciły naszą wiedzę o przeszłości ludzkości, umożliwiając spojrzenie na historyczne populacje z perspektywy genetycznej. Przełomowe odkrycia naukowców z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka, dokonane we współpracy z międzynarodowym zespołem badawczym, rzuciły nowe światło na życie i pochodzenie populacji zamieszkujących tereny Austrii w VIII wieku n.e. W ramach projektu HistoGenes przeanalizowano szczątki ponad 700 osób pochowanych na dwóch wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach – w Mödling i Leobersdorf. Wyniki badań ujawniły niespodziewane różnice genetyczne oraz złożoność relacji między genetyką a kulturą tamtego okresu.

Kontekst historyczny

Okres wczesnego średniowiecza na terenie obecnej Austrii był czasem dynamicznych zmian kulturowych i demograficznych. Awarowie, lud przybyły ze wschodnioazjatyckich stepów w VI wieku n.e., osiedlili się w Kotlinie Panońskiej, tworząc silnie zhierarchizowaną strukturę społeczną. Mimo ich reputacji jako wojowników, badania archeologiczne sugerują, że życie w Kotlinie Wiedeńskiej w VIII wieku przebiegało względnie spokojnie. W grobach z tego okresu rzadko znajdowano broń, a szkielety nie nosiły śladów obrażeń bojowych, co potwierdzają analizy antropologiczne przeprowadzone przez Doris Pany-Kucerę z Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu.

Metodologia badań

Przeprowadzone badania genetyczne opierały się na analizie szczątków z dwóch cmentarzysk: Mödling, gdzie zidentyfikowano 500 grobów, oraz Leobersdorf z 150 miejscami pochówku. Dzięki zaawansowanym technikom analizy DNA naukowcy byli w stanie odtworzyć strukturę genetyczną tych społeczności, identyfikując powiązania rodzinne i różnice etniczne. Szczególną uwagę zwrócono na haplogrupy oraz markery genetyczne, które pozwoliły na zrekonstruowanie pochodzenia poszczególnych osób.

Kluczowe odkrycia

Kontrast genetyczny między Mödling i Leobersdorf

Jednym z najbardziej zaskakujących wyników badania było stwierdzenie wyraźnych różnic genetycznych między osobami pochowanymi w Mödling i Leobersdorf. Osoby z Leobersdorf wykazywały przewagę markerów genetycznych charakterystycznych dla populacji wschodnioazjatyckich, natomiast w Mödling dominowały europejskie linie genetyczne. Co ciekawe, mimo tych różnic genetycznych obie społeczności współistniały w bliskim sąsiedztwie przez co najmniej sześć pokoleń.

Relacje rodzinne i struktura społeczna

Analiza genetyczna umożliwiła również rekonstrukcję powiązań rodzinnych na przestrzeni kilku pokoleń. Jak wyjaśniła Zuzana Hofmanová, jedna z badaczek, większość pochowanych w tych miejscach osób miała biologiczne powiązania z innymi osobami na swoim cmentarzu, co świadczy o silnych więzach rodzinnych. Jednocześnie brak pokrewieństwa między osobami z Mödling i Leobersdorf sugeruje, że obie społeczności unikały mieszania się, mimo współdzielenia podobnej kultury materialnej i symboli statusu.

Rola kobiet w wymianie genetycznej

Jednym z najbardziej intrygujących wniosków było odkrycie, że niemal żadna z matek pochowanych w tych miejscach nie miała lokalnych przodków. Kobiety w Leobersdorf prawdopodobnie pochodziły ze społeczności wschodnioazjatyckich, podczas gdy te w Mödling miały europejskie pochodzenie. Sugeruje to, że wybór partnerów odbywał się selektywnie, co mogło mieć na celu zachowanie odrębności genetycznej obu grup.

Integracja kulturowa

Pomimo różnic genetycznych, dowody archeologiczne wskazują na wysoki poziom integracji kulturowej między tymi społecznościami. Obie grupy dzieliły podobne praktyki pogrzebowe, a także korzystały z podobnych symboli statusu. Jak zauważył historyk Walter Pohl, ludzie z Mödling i Leobersdorf najwyraźniej postrzegali siebie jako część wspólnej społeczności awarskiej, mimo że ich pochodzenie genetyczne było odmienne.

Znaczenie badań dla archeogenetyki

Badania przeprowadzone na cmentarzyskach w Mödling i Leobersdorf stanowią jeden z najobszerniejszych projektów archeogenetycznych w historii. Jak podkreślił Johannes Krause, dyrektor Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka, takie analizy mają ogromny potencjał dla przyszłych badań w dziedzinach historii, archeologii i genetyki. Wyniki nie tylko pogłębiają naszą wiedzę o dynamice populacji wczesnośredniowiecznych, ale także otwierają nowe perspektywy na badania związków między genetyką a kulturą w innych regionach Europy.

źródło:

Instytut Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka

doi.org/10.1038/s41586-024-08418-5