Lata 30. i 40. XX wieku to czas burzliwych zmian w Europie Wschodniej. Rozpad Austro-Węgier, powstanie niepodległej Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej, a także późniejsza ekspansja Związku Radzieckiego oraz hitlerowskich Niemiec, znacząco wpłynęły na kształtowanie się granic i losy narodów w tym regionie. Ukraińcy, dążący do niepodległości i zjednoczenia, znaleźli się pomiędzy dwoma potężnymi wrogami – ZSRR i III Rzeszą Niemiecką.
Operacja Barbarossa, rozpoczęta 22 czerwca 1941 roku, była momentem przełomowym dla Ukrainy. Inwazja Niemiec na ZSRR spowodowała okupację większości terytorium ukraińskiego przez Wehrmacht. W tych okolicznościach, różne grupy ukraińskie poszukiwały sposobów na realizację swoich aspiracji narodowych, co doprowadziło do powstania różnych formacji zbrojnych, w tym Ukraińskiego Legionu Samoobrony.
Ukraiński Legion Samoobrony został utworzony w 1943 roku. Jego założycielem był Petro Diaczenko, doświadczony dowódca wojskowy, który wcześniej służył w Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej oraz w armii polskiej. Legion miał na celu walkę z partyzantami radzieckimi oraz ochronę ludności ukraińskiej przed represjami.
Legion składał się z ochotników, głównie Ukraińców, ale także innych narodowości. Podzielony był na mniejsze jednostki, które operowały na różnych obszarach Wołynia i Galicji. Dowódcą formacji był Petro Diaczenko, a jego zastępcą stał się Wasyl Biłas.
Legion brał udział w wielu operacjach antypartyzanckich, współpracując z niemieckimi jednostkami policyjnymi i wojskowymi. Często uczestniczył w pacyfikacjach wsi podejrzewanych o współpracę z partyzantką sowiecką lub polską. Działania te, choć skuteczne z punktu widzenia wojskowego, często wiązały się z brutalnością i represjami wobec ludności cywilnej.
Ukraiński Legion Samoobrony miał skomplikowane relacje z innymi formacjami zbrojnymi działającymi na terenie Ukrainy. Z jednej strony współpracował z Niemcami, co było podyktowane koniecznością zdobycia broni i wsparcia logistycznego. Z drugiej strony, utrzymywał kontakty z Ukraińską Powstańczą Armią (UPA), choć relacje te były często napięte z powodu różnych celów politycznych.
Wewnętrzne podziały wśród Ukraińców również miały wpływ na działalność Legionu. Część jego członków była bardziej proradziecka, podczas gdy inni opowiadali się za ścisłą współpracą z Niemcami w nadziei na przyszłą niepodległość Ukrainy.
Schutzmannschaft Bataillon der Sicherheitspolizei 31, znany również jako Schuma, był formacją pomocniczą niemieckiej Policji Bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei). Powstał z inicjatywy niemieckich władz okupacyjnych i składał się głównie z Ukraińców. Jego głównym zadaniem była walka z partyzantką oraz ochrona kluczowych szlaków komunikacyjnych i instalacji wojskowych.
Schuma 31 brała udział w licznych operacjach antypartyzanckich, często działając w tandemie z innymi niemieckimi formacjami. Znana była z brutalnych metod, które miały na celu zastraszenie ludności cywilnej i zmuszenie jej do współpracy z okupantem. Formacja ta była odpowiedzialna za liczne zbrodnie wojenne, co po wojnie stało się przedmiotem dochodzeń i oskarżeń.
Po zakończeniu II wojny światowej członkowie Ukraińskiego Legionu Samoobrony i Schuma 31 często stawali przed sądami za swoje działania. Wielu z nich ukrywało swoją przeszłość, obawiając się represji ze strony nowych władz komunistycznych lub alianckich. Część była sądzona za zbrodnie wojenne, inni znaleźli schronienie na Zachodzie, gdzie kontynuowali działalność polityczną na rzecz niepodległości Ukrainy.
Ocena działań Ukraińskiego Legionu Samoobrony i Schuma 31 jest skomplikowana i kontrowersyjna. Z jednej strony, formacje te były postrzegane jako walczące o niepodległość Ukrainy. Z drugiej strony, ich współpraca z Niemcami i udział w zbrodniach wojennych kładą się cieniem na ich dziedzictwie. Współczesna historiografia ukraińska stara się balansować między tymi dwoma aspektami, starając się przedstawić pełny obraz ich działalności.
Ukraiński Legion Samoobrony oraz Schutzmannschaft Bataillon der Sicherheitspolizei 31 były formacjami zbrojnymi, które odegrały istotną rolę w burzliwych latach II wojny światowej na terenie Ukrainy. Ich działalność, choć często brutalna i kontrowersyjna, była częścią szerszego kontekstu walki o niepodległość Ukrainy oraz przetrwanie w warunkach okupacji. Dziedzictwo tych formacji pozostaje przedmiotem badań i debat historycznych, które starają się zrozumieć i ocenić ich rolę w historii Europy Wschodniej.
fot. Bundesarchiv, Bild 121-1500 / Scherer / CC-BY-SA 3.0
Copyright © Copyright 2025 Poszukiwania.pl