Poszukiwania.pl

Stary cmentarz żydowski w Cieszynie powstał w 1647 r. jako prywatna nekropolia rodziny Singerów, a za pochówki członków innych rodzin właściciele pobierali specjalne opłaty. 31.05.1785 r. gmina żydowska w Cieszynie odkupiła cmentarz od Mojżesza Hirschela Singera.

Około 1820 r. przy cmentarzu wybudowano szpital dla ubogich Żydów, a w 1830 r. teren otoczono ceglanym murem. W drugiej połowie XIX w. wzniesiono dom przedpogrzebowy z mieszkaniem dla strażnika i stajnią dla koni i karawanu.

W 1890 r. cmentarz został zapełniony. Aby umożliwić kolejne pochówki, na cele grzebalne przeznaczono teren starego domu przedpogrzebowego i domku strażnika. Na powierzchni 0,82 hektara znajdowało się 1977 kwater grobowych. W tej sytuacji cieszyńska gmina żydowska zakupiła w 1898 r. grunt pod założenie nowego cmentarza i rozpoczęła staranie o uzyskanie odpowiednich zezwoleń.

Podczas II wojny światowej, w 1939 r., władze niemieckie zamknęły cmentarz dla celów grzebalnych. W 1941 r. nekropolia została skonfiskowana na rzecz III Rzeszy. W marcu 1943 r. podjęto decyzję o przekształceniu obu żydowskich cmentarzy w Cieszynie w parki rekreacyjne, jednak do końca wojny nie zostały one zdewastowane i przetrwały w stanie prawie nienaruszonym.

Po zakończeniu wojny lokalna ludność rozkradła część macew na cele budowlane. Aby przeciwdziałać postępującej dewastacji, w 1986 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Po 1989 r. przeprowadzano na bieżąco doraźne prace porządkowe, m.in. rozebrano rozsypujący się fragment okalającego cmentarz ceglanego muru.

Na powierzchni 0,8 ha zachowało się 1576 nagrobków, wśród nich grupa macew z przełomu XVII i XVIII wieku. Najstarsza z nich upamiętnia Esterę, córkę Józefa, zmarłą 08.03.1686 r. Macewy wykonano z granitu, piaskowca i wapienia. Na płaskich kamiennych tablicach nagrobnych zachowały się typowe zdobienia oraz inskrypcje w języku hebrajskim i niemieckim. Najstarsze nagrobki to małe i grube stele z piaskowca zakończone trójkątem lub łukiem odcinkowym. Wgłębne inskrypcje składają się z dużych, dość ozdobnych liter. Nagrobki pochodzące z połowy XVIII w. są już większe i mają pierwsze elementy ornamentyki takie jak rozety i wici roślinne. Ok. 1750 r. pojawiły się nagrobki zwieńczone łukiem pełnym, a w latach 60. zostały wzbogacone o ornamenty i elementy symboliczne (heraldyczne lwy – łączone z imieniem zmarłego, drzewo życia, lewicki dzban – symbol posługi kapłańskiej, korona – nawiązanie do talmudycznych trzech koron wieńczących ludzkie dzieło).

Cmentarz jest ogrodzony ceglanym murem, w wielu miejscach mocno uszkodzonym, z bramą wejściową od strony drogi publicznej. Granice nekropolii są zgodne z granicami z 1939 roku.

na podstawie: Sztetl.org.pl